Co to jest rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa to ustrój majątkowy powstający pomiędzy małżonkami. W wyniku ustanowienia rozdzielności majątkowej występują dwa majątki: majątek osobisty męża i majątek osobisty żony. Wówczas, każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać swoim osobistym majątkiem bez zgody współmałżonka.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową?
Małżonkowie mogą między sobą zawrzeć umowę o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Wystarczy jedynie ich wspólna wola. Przepisy prawa nie wprowadzają żadnych dodatkowych warunków w tym zakresie. Małżonkowie mogą zawrzeć tą umowę w każdym czasie trwania małżeństwa. Mogą ją również podpisać przed zawarciem związku małżeńskiego o czym stanowi art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sama umowa, ustanawia rozdzielność majątkową od daty jej zawarcia. Oznacza to, że w drodze umowy małżonkowie nie mogą ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Umowa rozdzielności musi być zawarta w formie aktu notarialnego i jest to wymóg ustawowy. Zastrzeżenie w przepisach prawa formy szczególnej ma ten skutek, że niezachowanie formy przez strony aktu notarialnego spowoduje nieważność zawartej umowy. Zatem zawarcie umowy w formie zwykłej pisemnej spowoduje nieważność czynności prawnej i nie do dojdzie do ustanowienia rozdzielności majątkowej.
Rozdzielność majątkową ustanowi również sąd na żądanie jednego z małżonków, nawet, gdy sprzeciwia się temu drugi z małżonków. Jest to zatem przymusowy ustrój majątkowy. Jego ustanowienia może żądać jeden z małżonków wyłącznie z ważnych powodów. Żaden przepis Kodeksu rodzinnego nie wskazuje, co należy rozumieć przez ważny powód. Przyjmuje się, że chodzi o taką sytuację, która stwarza zagrożenie dla interesu majątkowego jednego małżonków, a tym samym zagrożenia dobra rodziny. Przy czym za ważny powód należy uznać brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, trwonienie majątku, separacja faktyczna, czy nałóg. Sąd w wyroku oznacza datę powstania rozdzielności majątkowej. Przy czym małżonek już w pozwie powinien wskazać z jaką datą chce ustalenia rozdzielności. W wyjątkowych sytuacjach sąd może orzec o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, niż wytoczenie powództwa. Zwłaszcza, gdy małżonkowie pozostają od dłuższego czasu w rozłące i prowadzą oddzielne życie.
Rozdzielność majątkowa na mocy prawa.
Rozdzielność majątkowa może powstać również z mocy prawa. Wystąpi to przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka lub ogłoszenia jego upadłości. W sytuacji, gdy zostanie uchylone ubezwłasnowolnienie, a także w razie umorzenia, uchylenia lub ukończenia postępowania upadłościowego pomiędzy małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy, czyli wspólność majątkowa małżeńska.
Kolejną sytuacją powstania rozdzielności majątkowej jest orzeczenie przez sąd separacji. Trwa ona do czasu zniesienia przez sąd. Przy czym, na zgodny wniosek małżonków rozdzielność majątkowa zostanie utrzymana, pomimo uchylenia separacji.
Jak podzielić majątek po rozwodzie przy rozdzielności majątkowej?
Z chwilą orzeczenia rozwodu ustaje pomiędzy małżonkami wspólność ustawowa małżeńska. Ich udziały w majątku, co do zasady uznaje się, że są równe. Sytuacja jest zupełnie odmienna, gdy małżonkowie ustanowili rozdzielność majątkową. W takiej sytuacji każdy z małżonków zachowuje wszelkie prawa do majątku osobistego powstałego po ustanowieniu rozdzielności. Nie przysługują mu żadne roszczenia do majątku osobistego współmałżonka.
Powyższa zasada będzie miała zastosowanie zarówno w przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej przed zawarciem małżeństwa, jak i w trakcie jego trwania. Przy czym ustanowienie rozdzielności majątkowej w drodze umowy w trakcie trwania małżeństwa, skutkuje dokonaniem podziału majątku wspólnego powstałego przed ustanowieniem rozdzielności. Zatem w trakcie podpisywania umowy o rozdzielności majątkowej dokonuje się jednocześnie podziału majątku wspólnego. W takiej sytuacji do majątku osobistego każdego z małżonków zostaną zaliczone przedmioty majątkowe wynikające z dokonanego podziału.
W przypadku, gdy małżonkowie podczas trwania rozdzielności majątkowej nabyli wspólnie określoną rzecz, ich udziały w nabytym majątku będą stosowne do uiszczonej każdego z nich ceny, chyba, że inaczej postanowią. Po rozwodzie ich udziały nie ulegną zmianie, a podziału tego składnika majątkowego można dokonać w drodze zniesienia współwłasności. Wówczas byli małżonkowie mogą przyznać składnik majątkowy na rzecz jednego z nich z obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego, wspólnie sprzedać tą rzecz, lub zbyć w całości własność na osobę trzecią.
Istotną problematyką rozliczeń majątkowych po rozwodzie jest kwestia rozliczeń nakładów z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek osobisty drugiego z małżonków. Tego rodzaju rozliczenia w przypadku braku porozumienia małżonków, są egzekwowane w drodze ogólnych przepisów o dochodzeniu roszczeń pieniężnych.
Wszelkie dodatkowe informacje uzyskają Państwo kontaktując się z naszą Kancelarią.
radca prawny Paweł Szkil
