1. PRZESŁANKI ORZECZENIA SEPARACJI.
Podstawą orzeczenia separacji jest ustalenie, że doszło pomiędzy małżonkami do zupełnego rozpadu małżeństwa. Bezsprzecznie przesłankami zupełnego rozpadu małżeństwa są:
- ustanie więzi gospodarczych,
- ustanie więzi fizycznych,
- ustanie więzi duchowych.
Przy czym dla uzyskania separacji nie jest wymagane, aby ustanie wyżej wymienionych więzi miało charakter stały, jak przy rozwodzie. Mimo to, nie zawsze będzie możliwe orzeczenie separacji, przy wystąpieniu powyższych przesłanek. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 611 § 2 wskazuje, że orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, gdy miałoby z tego powodu ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci lub orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W takiej sytuacji sąd odmówi ustanowienia separacji.
Postępowanie w sprawie separacji może odbyć w jednym z dwóch trybów:
- w postępowaniu procesowym,
- w postępowaniu nieprocesowym.
2. ORZECZENIE SEPARACJI W PROCESIE.
Postępowanie procesowe ma miejsce, gdy separacji żąda jeden z małżonków lub żądają jej obydwoje i mają wspólne małoletnie dzieci. Ewentualnie jeden z małżonków żąda ustalenia winy w rozpadzie małżeństwa. Do wszczęcia postępowania w tym trybie niezbędne jest wniesienie pozwu o separację. Właściwym miejscowo sądem będzie sąd ustalany w oparciu o art. 41 kpc, który stanowi: „Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.”
3. SEPRACJA W POSTĘPOWANIU NIEPORCESOWYM.
Separacja w postępowaniu nieprocesowym przeprowadzana jest, na zgodny wniosek małżonków i w przypadku braku małoletnich dzieci. Dodatkowo małżonkowie rezygnują z ustalania winy w rozpadzie małżeństwa. Za zgodny wniosek należy rozumieć:
- małżonkowie złożyli wspólny wniosek o separację podpisany przez ich obojga lub ich pełnomocników,
- małżonkowie złożyli dwa odrębne wnioski w tym samym czasie, zawierające te same oświadczenia o orzeczenie separacji,
- jeden z małżonków składa wniosek o separację załączają oświadczenie drugiego małżonka obejmującego zgodę na separację,
- ograniczają kontakty z dzieckiem do określonych sposobów porozumiewania się na odległość;
- małżonek w odpowiedzi na wniosek wyraża zgodę na separację lub składa odpowiednio oświadczenie na rozprawie
Właściwym miejscowo dla postępowania nieprocesowego jest sąd ustalany w oparciu o art. 5671 kpc, który stanowi, że miejscowo właściwym jest sąd, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne zamieszkanie, a w braku takiej podstawy – sąd miejsca ich wspólnego pobytu. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnego miejsca zamieszkania ani pobytu, wniosek należy zgłosić w sądzie właściwym dla jednego z małżonków.
W przypadku cofnięcia zgody jednego z małżonków na separację, postępowanie ulega umorzeniu. W konsekwencji celem uzyskania separacji należy wszczynać nowe postępowanie.
Należy wskazać, że postępowanie nieprocesowe jest postępowaniem łatwiejszym do przeprowadzenia i znacznie szybszym. W postępowaniu procesowym sprawę rozpoznaje sędzia i dwóch ławników, podczas gdy w postępowaniu nieprocesowym sam sędzia.
4. JAKIE SĄ SKUTKI ORZECZENIA SEPARACJI I JEJ ZNIESIENIA?
Skutki orzeczenia separacji z winy lub bez winy, są podobne do orzeczenia rozwodu. Przy czym małżonkowie nadal pozostają w związku małżeńskim. Zatem nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Z chwilą orzeczenia separacji pomiędzy małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Małżonkowie przy orzeczeniu separacji mogą także zostać zobowiązani do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Orzekając separację sąd dodatkowo rozstrzyga o ewentualnych alimentach i opiece na dziećmi. Decyduje jednocześnie o sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania.
Zniesienie separacji powoduje, że ustają skutki jej ustanowienia. Zniesienie następuje na zgodne żądanie małżonków. W skutek jej zniesienia małżonkowie wracają do małżeństwa. Powstaje wówczas ustawowy ustrój majątkowy (wspólność ustawowa majątkowa). Dodatkowo na zgodne żądanie małżonków sąd rozstrzyga o utrzymaniu rozdzielności majątkowej. Znosząc separację sąd orzeka także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem.
Wszelkie dodatkowe informacje odnośnie separacji uzyskają Państwo kontaktując się z Kancelarią.
radca prawny Paweł Szkil
